امتحان

معرفي درخت شليل

شليل در اثر جهش رويشي يکي از ژن هاي هلو به و جود آمده که نتيجه آن از بين رفتن کرک روي هلو بوده است و از اين رو آن را نوعي هلو مي دانند. شليل درختي مرتفع است که گاها ارتفاع آن تا ده متر و در کمترين حالت تا 4 متر مي رسد. رگبرگ هاي اين درخت شبيه پر است و عرض برگ هايش بين 2 تا 3 سانتي متر هم مي رسد.

شکل برگ هايش نيزه ايست و طول آن ها حدودا 7 تا 16 سانتي متر مي باشد. درخت شليل عمر کمي دارد و علت آن نيز شکننده بودن چوب هاي اين درخت است. اکنون بيش از 150 گونه شليل که در اندازه، طعم، رنگ و بافت متفاوت اند وجود دارد. گونه هاي مختلف شليل از نظر موارد ذکر شده دائما در حال ارتقا و تغيير مي باشند.

شليل از درختان مثمر پر خاصيت به شمار مي رود که ميوه آن ظاهري گرد و کروي با طعم شيرين دارد که در اصل بومي مناطقي از آسيا و خانواده هلو محسوب مي شود. طول عمر کمي دارد و گياهي خود گرده افشان به شمار مي رود که از تراز تجاري بالايي برخوردار است. خواص بسياري دارد که علاوه بر تازه خوري استفاده هاي مختلف ديگري نيز از آن مي کنند. براي رشد علاوه بر نور خورشيد نياز به آبياري، کود دهي و هرس سالانه دارد، ما در اين مقاله بسته به رسالت خود به مراحل مختلف کاشت تا برداشت درخت شليل خواهيم پرداخت.

انواع درخت شليل

درخت شليل ارقام و واريته هاي مختلفي دارد که مهمترين آنها عبارت اند از:

شليل انجيري: شليل انجيري که منشاء آن ايران است ميوه پهن و بيضي مانندي به رنگ زرد توليد مي کند. پايه آن شفتالو بذري است که عمر اقتصادي آن 10 سال است. از باردهي خوبي برخوردار است و در بيشتر مناطق رشد مي کند.

شليل رد گلد يا شبرنگ: شليل رد گلد يا شبرنگ بومي چين است و عمر اقتصادي آن بيش از 10 سال تخمين زده شده است. ميوه قرمز رنگي با ظاهري گرد و کروي مانند توليد مي کند که در داخل آن هسته بزرگي قرار دارد. بسيار گوشتي و آبدار است و در بيشتر مناطق رشد و از رشد متوسطي برخوردار است. پايه اين درخت شفتالو بذري است.

شليل مغان: شليل مغان ميوه درشت با قدرت انبارداري بالا محسوب مي شود، ميوه آن اواسط فصل تابستان مي رسد که ميوه شيرين و خوشمزه اي را توليد مي کند. منشاء اين گياه کشور چين است که پايه بذري آن شفتالو است.

شليل شمس :شليل شمس رشد سريعي دارد و از بازدهي خوبي برخوردار است. ميوه درشت و سفتي با قدرت انبارداري بالا توليد مي کند. ميوه اين گياه به رنگ سبز است که قسمت گوشتي سفيد مايل به زردي توليد مي کند. خواص بسياري دارد. اين نوع شليل خود داراي ارقام و واريته هاي مختلفي است.

شليل رفعتي: شليل رفعتي از گونه اي هاي پيوندي و خوش طعم شليل به شمار مي رود که به تازگي در حدود 12 سال است که آن را در ايران کشت مي کنند. در آب و هواي نيمه خشک به رشد خود ادامه مي دهد. ميوه گرد و کروي مانند توليد مي کند که در عين گوشتي بودن بسيار آبدار است.

شليل سان گلد: شليل سان گلد براي نخستين بار در کشور آمريکا به زير کشت رفت، عمر اقتصادي آن بيش از 10 سال است. اين نوع درخت براي کاشت در مناطق سردسير مناسب است و به رشد خود ادامه و از باردهي مطلوبي برخوردار است. ظاهري گرد به رنگ قرمز با زمينه زرد دارد که بسيار گوشتي است و طعم شيرين و دلچسبي دارد.

شليل کيوتا: شليل کيوتا ميوه درشت و پر آبي به رنگ قرمز با ظاهري گرد و تخم مرغي شکل توليد مي کند. از گونه هاي پيوندي به شمار مي رود که در بيشتر مناطق رشد مي کند. اين نوع شليل نخستين بار در کشور فرانسه به زير کشت رفت.

شليل زرد مشهد: شليل زرد مشهد همانطور که از نامش پيداست ميوه اي به رنگ زرد توليد مي کند که بسيار گوشتي است و از رشد قوي اي برخوردار است. از گونه هاي زودرس به شمار مي رود که ميوه آن در اوايل تابستان مي رسد. عمر اقتصادي آن 12 سال است.

شليل قرمز: شليل قرمز نوعي شليل با ظاهري گرد و کروي به رنگ قرمز است که طعم شيريني دارد و بسياري آبدار و گوشتي است. در بيشتر مناطق رشد و از باردهي خوبي برخوردار است.

شليل بيگ تاپ: شليل بيگ تاپ از ارقام تجاري به دليل توليد ميوه با کيفيت و رشد قوي به شمار مي رود. زمان گلدهي آن در اوايل فصل بهار است، ميوه اين گياه به رنگ قرمز پر رنگ است که در سايز درشت ظاهر مي شود. از ارقام زودرس به شمار مي رود و براي کاشت در مناطق سردسير، معتدل و کوهستاني مناسب است.

شليل فانتازيا: شليل فانتازيا رشد سريعي دارد و از ارقام تجاري با قدرت انبارداري بالا به شمار مي رود. از گونه هاي ديررس است که ميوه آن به رنگ قرمز تيره با زمينه نارنجي است. هسته بزرگي دارد که به راحتي از قسمت گوشتي گياه جدا مي شود. گلدهي اين گياه اوايل فصل بهار است.

شليل قرمز بهاره: شليل قرمز بهاره همانطور که از نامش مشخص است به رنگ قرمز است که ميوه آن اواخر تيرماه مي رسد. از قدرت انبارداري بالايي برخوردار است.

شليل سفيد شيشه اي: شليل سفيد شيشه اي نسبت به سرما مقاوم است که ميوه آن اواخر تيرماه مي رسد. بسيار پربار و از ارقام زودبازده به شمار مي رود و از خاصيت انبارداري بالايي برخوردار است. ميوه اين گياه به رنگ سفيد مايل به زرد است که بسيار گوشتي و آبدار است.

شليل سفيد: شليل سفيد از گونه هاي پربار با قدرت انبارداري بالا به شمار مي رود. اين گياه بومي کشور چين است. ميوه اين گياه اواسط تير مي رسد به همين دليل از ارقام زودبازده به شمار مي رود. ميوه اين گياه به رنگ سفيد مايل به سبز است.

شرايط لازم براي رشد درخت شليل

دما: بعد از کاشت درخت شليل نياز است شرايط لازم براي رشد آن را فراهم نماييد تا درختي مقاوم شروع به رشد کند و محصولات زيادي نيز توليد شود. به همين علت بهتر بدانيد درخت شليل براي رشد عالي به دمايي بين 10 الي 35 درجه سانتي‌گراد احتياج دارد.

آبياري: درخت شليل به‌ طور کلي براي ادامه حيات به آبياري منظم و متوسطي احتياج دارد و شما نبايد اين کار را بيش‌ از حد و يا خيلي کم انجام دهيد. بنابر اين سعي کنيد آبياري را هنگامي‌ که سطح خاک به‌ صورت کامل خشک شد، انجام دهيد تا ريشه دچار پوسيدگي نشود.

نور: تا حد امکان سعي کنيد نهال شليل را در مکاني بکاريد که روزانه 6 الي 8 ساعت نور خورشيد به‌ صورت مستقيم به آن‌ جا بتابد. درخت شليل يک درخت آفتاب دوست است و اگر به ميزان کافي نور خورشيد دريافت نکند، ممکن است بسيار ضعيف شود.

خاک: کاشت نهال شليل بايد در خاکي با زهکشي مناسب و سبک صورت بگيرد زيرا ريشه اين درخت به کمبود تهويه خاک بسيار حساس است و اگر بستر مناسبي براي را رشد آن فراهم نکنيد، به‌ سرعت از بين مي‌رود.

کاشت درخت شليل چگونه است:

شليل (Prunus Persica var. nucipersica) نوعي هلو و بدون هيچ‌گونه پرزي است. مانند انواع ديگر ميوه‌هاي سنگي، به دو نوع گوشتي يا هسته چسب (Clingstone) و هسته‌جدا (Freestone) تقسيم مي‌شود. همانند ساير درختان ميوه سنگي، کاشت نهال شليل؛ از بذر براي توليد ميوه، سه تا چهار سال طول مي‌کشد. يک راه‌حل سريع‌تر هم اين است که درخت جواني را بخريد تا در باغ خانه خود بکاريد.

درختي را انتخاب کنيد که متناسب با آب‌وهواي محل سکونت شما باشد. اکثر مدل‌هاي درختان شليل به دوره خواب سرد و دماي زمستاني کمتر از 7 درجه سانتي‌گراد نياز دارند. هر نوع درخت شليل؛ به زمان سرماي خاصي نياز دارد. قبل از انتخاب نوع شليل، به اين تعداد ساعات خنکي هوا توجه کنيد.

درخت شليل؛ را در اواخر زمستان يا اوايل بهار بکاريد. در اوايل بهار درخت شليل جوان؛ را بکاريد تا فرصت کافي داشته باشد که قبل از زمستان با محيط سازگار شود. درختان ريشه برهنه را در اواخر زمستان بکاريد.

براي کاشت نهال شليل؛ مکاني کاملاً آفتاب‌گير انتخاب کنيد. مانند اکثر درختان ميوه، شليل هم در يک محيط آفتابي و به‌دوراز بادهاي شديد رشد مي‌کند.

خاک شني خوب زهکشي شده پيدا کنيد. خاک شني خوب زهکشي شده داراي Ph بين 6 تا 7 است. اگر خاک شما زهکشي ضعيفي دارد، درخت را در ظرفي پر از خاک ماسه‌اي حاصلخيز يا گلدان بکاريد.

نهال را در زمين بکاريد. حفره‌اي عميق و دو برابر عرض ريشه حفر کنيد. يک تپه خاک در پايين آن حفره ايجاد نماييد و ريشه‌هاي درخت را روي آن بگسترانيد. قسمت بالاي تاج ريشه بايد در سطح زمين باشد. برجستگي قسمت پايين‌ تنه بين پيوندک و پايه بايد حدود هفت سانتي‌متر بالاتر از سطح زمين باشد. حفره را تا نيمه با خاک پر کنيد و آن را به‌آرامي در اطراف ريشه مخلوط نماييد.

خاک را آبياري و حفره کاشت را پر کنيد. خاک را با آب خيس نموده و صبر کنيد که نفوذ کند. بعد نگاه کنيد که آيا عمق تنه درخت تغيير کرده يا خير. در صورت لزوم آن را تنظيم کنيد. بقيه حفره را هم با خاک پر نماييد.

يک حوضه خاک بسازيد. يک حلقه خاک به ارتفاع هفت و نيم تا 15 سانتي‌متر در اطراف ريشه ايجاد کنيد. اين حوضه موجب مي‌شود که خاک در آب بماند و رطوبت به‌تدريج در خاک قرار گيرد.

مالچ ارگانيک در اطراف منطقه ريشه بپاشيد. مالچ پاشي موجب حفظ رطوبت و غني‌سازي خاک مي‌شود.

شاخه‌هاي جانبي را هرس کرده و قسمت بالاي درخت را کوتاه کنيد. درخت را ببريد تا فقط 75 سانتي‌متر طول داشته باشد. اين تضمين مي‌کند که درخت جوان شما چوب باردهي جديد ايجاد کرده و توليد ميوه آن بعد از بلوغ درخت شليل؛ بيشتر شود.

از يک قيم براي استوار نگه‌داشتن آن استفاده کنيد. چوب درخت را در کنار حفره خاک، حداقل با عمق نيم متر در زمين قرار دهيد. درخت را در قسمت نيمه تنه درخت به آن چوب ببنديد.

مراحل کشت درخت شليل با هسته

در اولين مرحله بايد گوشته ميوه شليل را به‌ خوبي از هسته آن جدا نماييد. اين کار به تخصص يا مهارت زيادي احتياج ندارد و هر کسي مي‌تواند به‌ سادگي گوشته ميوه را از هسته جدا نمايد. البته براي انجام بهتر اين کار مي‌توانيد ميوه شليل را به مدت 3 الي 4 روز در فضاي آزاد قرار دهيد تا کاملاً خشک شود، سپس هسته را جدا کنيد.

براي کاشت درخت شليل با هسته در مرحله بعد بايد قسمت چوبي هسته را با احتياط بشکنيد تا مغز داخل آن بيرون بيايد و آن را بکاريد.

دقت داشته باشيد براي اين‌ که مغز داخل هسته شليل به‌ خوبي جوانه بزند، بايد چند روزي آن را داخل يک کيسه پلاستيکي در يخچال قرار دهيد تا مواد بازدارنده که در آن وجود دارند غير فعال شوند و مانع جوانه‌زني بذر نشوند.

دقت داشته باشيد هسته شليل نبايد در کنار ميوه‌هايي مانند موز که اتيلن دارند، قرار بگيرد زيرا اين ماده تاثير منفي بر روي قدرت جوانه‌زني آن مي‌گذارد.

پس‌ از اين‌ که مغز هسته‌ شليل را از يخچال خارج کرديد، بايد يک شبانه‌ روز آن را در آب قرار دهيد تا بذر آماده کاشتن شود.

پس‌ از گذشت اين مدت مي‌توانيد بذر آماده‌ شده را در گلدان، باغچه يا زمين باغچه‌تان بکاريد تا کم‌کم شروع به جوانه‌زني کنند.

به‌ طور معمول اگر شرايط لازم براي رشد بذر شليل فراهم شود، بعد از گذشت يک ماه جوانه‌هايي را مشاهده خواهيد کرد. همچنين پس‌ از گذشت 5 الي 7 سال اگر به خوبي از درختان‌تان مراقبت کرده باشيد، مي‌توانيد درختي با باروري عالي داشته باشيد و محصولات زيادي نيز برداشت نماييد.

فاصله‌ کاشت درخت شليل چقدر است؟ نکات لازم براي کاشت شليل

رويايتان در مورد چيدن ميوه‌هاي تازه و رسيده، آن‌هم به‌طور مستقيم از باغ خودتان در شرف تحقق خواهد بود؛ ولي به‌شرط اينکه چند نکته مهم را رعايت کنيد. اولين و مهم‌ترين آن است که درختان ميوه با چه فاصله‌اي از هم قرار داشته باشند؟ اين فاصله از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است و به آن‌ها اجازه مي‌دهد که حداکثر پتانسيل خود را کسب کنند و امکان برداشت آسان آن‌ها فراهم شود.

درختان را با فاصله حداقل 3 تا 3.5 متر از هم بکاريد تا فضاي کافي براي رشد آن‌ها فراهم شود و مجبور به رقابت براي کسب مواد مغذي نباشند. ازآنجاکه اين درختان خودبارور (self-fruitful) هستند، بنابراين نيازي به نزديک بودن به‌منظور گرده‌افشاني ندارند.

درختان را حداقل 4 متر از سازه‌هايي مثل خانه‌ها دور نگه داريد تا در کناره خانه يا فضاهايي مثل استخرها رشد نکنند. با يک سايبان حدود 8 متري، شاخه‌ها حدود 4 متر از تنه رشد مي‌کنند.

فاصله هر لوله زيرزميني که ممکن است در اثر ريشه درخت آسيب ببيند بايد حدود 4 تا 5 متر باشد تا فضاي بيشتري براي گسترش ريشه‌ها در زيرزمين باشد.

آفات و بيماري هاي درخت شليل:

از آفات و بيماري هاي رايج درخت شليل مي توان به موارد زير اشاره نمود.

شيره زدن: شيره زدن از آفات رايج درختان مثمر هسته دار به خصوص هلو، زردآلو و گوجه سبز به شمار مي رود که دلايل مختلفي دارد. براي کنترل اين بيماري مي توانيد از روش هاي فيزيکي و شيميايي استفاده کنيد.

شته شليل: شته در واقع از آفات رايج درختان مثمر به شمار مي رود که به بخش هاي مختلف گياه خسارت وارد مي کند که راه مبارزه با آن استفاده از سموم شيمايي مختلف است.

عنکبوت قرمز شليل: عنکبوت قرمز شليل نام گونه اي حشره است که با حمله به درخت شليل خسارت وارد مي کند.

کرم ريشه خار شليل: کرم ريشه خار همانطور که از نامش پيداست از ريشه گياه تغذيه و باعث خسارت به درخت شليل مي شود که براي کنترل اين بيماري مي توانيد از روشهاي فيزيکي و همچنين شيميايي سمپاشي استفاده کنيد.

کرم ميوه شليل و هلو: کرم ميوه هلو و شليل نوعي حشره است که به ميوه گياه خسارت وارد مي کند.

پيچيدگي برگها: پيچيدگي برگها بيماري رايج درخت شليل محسوب مي شود که باعث از بين رفتن برگ درخت و در نتيجه ريزش آن مي شود.

پوسيدگي قهوه اي: پوسيدگي قهوه اي نوعي بيماري است که به درخت شليل خسارت وارد مي کند و لکه هاي قهوه اي رنگي را بر روي برگ و شکوفه شليل ايجاد مي کند.

چند نوع هرس داريم و هرس درخت شليل چگونه انجام مي‌شود:

هرس درخت شليل؛ مهم‌ترين قسمت مراقبت از اين درخت است. دلايل زيادي براي قطع درخت شليل؛ وجود دارد که هرکدام هدف خاصي دارند. يادگيري زمان و چگونگي هرس همراه با آبياري، مديريت آفات و بيماري‌ها و کود دهي مناسب، عمر طولاني براي درخت و محصولي پربار را براي پرورش‌دهنده تضمين مي‌کند.

بيشتر درختان ميوه در فصل خواب يا زمستان هرس مي‌شوند؛ ولي شليل از اين قاعده مستثني است. آن‌ها بايد در اواخر بهار هرس شوند تا ارزيابي دقيق بقاي گل تا جوانه، قبل از هرس امکان‌پذير شود. هدف از هرس اين درخت، کنترل اندازه آن براي سهولت در نگهداري و برداشت ميوه است. همچنين به ايجاد ساختار قوي در آن کمک مي‌کند و باعث مي‌شود تا نور خورشيد در سايبان نفوذ کند. علاوه بر اين، موجب از بين بردن چوب ميوه اضافي، تشويق به جوانه زدن و از بين بردن شاخه‌هاي مرده يا شکسته مي‌شود.

چندين روش براي هرس درختان ميوه وجود دارد. روش ترجيحي براي درخت شليل؛ سيستم مرکز باز (open-center system) است. گاهي اوقات آن را هرس نوع گلداني مي‌نامند و نوعي اصلاح بوته يا درخت است که ضمن اينکه شاخه‌هاي داربست اوليه و ثانويه در فاصله کافي از هم و در معرض نور آفتاب قرار مي‌گيرند، موجب افزايش جريان هوا و نور خورشيد به مرکز گياه هم مي‌شود.